Przebieg Powstania Wielkopolskiego

W odpowiedzi na bardzo huczne powitanie Paderewskiego – manifestacje patriotyczne, wywieszanie flag polskich, angielskich, amerykańskich i francuskich – Niemcy zorganizowali przemarsz wojska przez miasto. Żołnierze niemieccy zdzieralnarodowe dekoracje i strzelali do okien hotelu, w którym zatrzymał się pianista. Było tbezpośrednią przyczyną wybuchu Powstania Wielkopolskiego. W Poznaniu powstańcy opanowali m.in. Prezydium Policji, Pocztę Główną, dworzec, Cytadelę, fort Gorman i arsenał. Po wtargnięciu do niemieckiej Komendy Generalnej V Korpusu Armii aresztowano generałóReichswehry. Prawie całe miasto zostało zajęte w ciągu dwóch dni. W wielu miejscach prowincji usuwano administrację pruską, przejmowano władznad policją i koleją.

[...] przez szpiegów swych wiedzieli oni, że Wielkopolska ma 60 000 karabinów, [...] 150 000 żołnierza, który zażarcie będzie bronił swych pieleszy, choćby z kosą w ręku, siekierąlub nożem.

Karol Rzepecki

Wskutek zabiegów polskiej dyplomacji Ententa zmusiła Niemców do zawarcia rozejmu w Trewirze 16 lutego 1919 r. Niepewny status Wielkopolski zakończyło podpisanie traktatu pokojowego Wersalu 28 czerwca 1919 r. Dzięki zwycięskiej walce zbrojnej oraz zabiegom dyplomatycznym prawi cała Prowincja Poznańska została przyznana odrodzonej Polsce.

Żołnierze II Kompanii Gnieźnieńskiej, dowodzonej przez Michała Cieślewicza, przedseminarium nauczycielskim w Kcyni, luty 1919 r. (Muzeum Powstania Wielkopolskiego)
Walka o Stację Lotniczą Ławica w Poznaniu. Na lotnisku stacjonował oddział niemiecki liczący 250 żołnierzy. Istniało zagrożenie, że samoloty zbombardują miasto. Nocą z 5 na 6 stycznia powstańcy, dowodzeni przez Mieczysława Palucha, zdobyli lotnisko wraz ze stacjonującymi tam samolotami. Zdobycie Ławicy stanowiło największy sukces w najnowszej historii Wojska Polskiego. Przejęto ok. 30 sprawnych samolotów, uzupełniając następnie łup wojenny o ok. 300 kolejnych płatowców z opanowanej hali zeppelinów na poznańskich Winogradach. Wartość przejętego sprzętu szacuje się na 160 mln ówczesnych marek niemieckich. Zdobycz ta dała również początek polskiemu lotnictwu wojskowemu. Na zdjęciu Stacja Lotnicza Ławica w Poznaniu. (domena publiczna)
W ciągu kilku miesięcy powstańcy pod dowództwem gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego sformowali Armię Wielkopolską, liczącą ok. 100 tys. zdyscyplinowanych i znakomicie uzbrojonych żołnierzy. Stali się oni doborową częścią Wojska Polskiego. Na zdjęciu pierwsza defilada 1. Pułku Ułanów Wielkopolskich w Poznaniu. (K. Greger/Ośrodek KARTA)