Wojna polsko-bolszewicka

W wyniku rewolucji październikowej w 1917 r. władzę w Rosji przejęli bolszewicy. Niemieckie wojska szybko zajmowały tereny zrewoltowanego państwa: Ukrainę, Białoruś, Litwę oraz tereny późniejszych państw Łotwy i Estonii. Ostateczna porażka Niemiec na zachodzie, w myśl rozejmu z 11 listopada 1918 r., skutkowała jednak także wycofaniem się ze zdobyczy terytorialnych na wschodzie.

Przez trupa Białej Polski prowadzi droga ku ogólnoświatowej pożodze.

Michaił Tuchaczewski w rozkazie do oddziałów frontu zachodniego, 2 lipca 1920 r.
Niemcy, licząc na wybuch konfliktu polsko-sowieckiego, przekazywali władzę wojskową nad ziemiami wschodnimi bolszewikom, a na obszarze dawnego Królestwa Kongresowego – Polakom. Na zdjęciu żołnierze niemieccy i rosyjscy świętują zakończenie walk na froncie wschodnim. (Bundesarchiv)
Pierwsze starcie regularnych armii – odradzającego się Wojska Polskiego i planującej inwazję na zachód Armii Czerwonej – nastąpiło 14 lutego 1919 r. koło miasteczka Mosty, niedaleko Szczuczyna, na dzisiejszej Białorusi. Józef Piłsudski, rozumiejąc niebezpieczeństwo płynące ze wschodu, wiosną rozkazał rozpoczęcie ofensywy. Jej efektem było m.in. zdobycie Wilna. Na zdjęciu Wojsko Polskie wkraczające do Nowogródka. (WBH)

Bolszewicy już 17 listopada 1918 r. zaczęli zajmować ziemie opuszczane przez Niemców – 11 grudnia zajęli Mińsk, a na przełomie 1918–1919 po zaciętych walkach z samoobroną polską – Wilno. Widmo bolszewizmu zawisło nad Polską.

Polska jest właściwie bez granic i wszystko, co możemy [...] zdobyć na zachodzie, to zależy od Ententy [...]. Na wschodzie to inna sprawa; tu są drzwi, które się otwierają i zamykają, i zależy, kto i jak szeroko siłą je otworzy...

W ciągu kilku miesięcy Wojsko Polskie zajęło również Mińsk, Bobrujsk i Połock, a na początku 1920 r. – Dyneburg (na zdjęciu powyżej), który został następnie przekazany Łotyszom. Widmo komunizmu zostało na jakiś czas oddalone... (WBH)